W zasadzie tekst winien nazywać się: pożytki płynące z malowania mieszkania. Ilość zapomnianych a odnalezionych w szufladach tekstów, notatek, wycinków jest przytłaczająca, zatem nie o pożytkach, a o utrapieniu, należy mówić. Ale nad jednym z tekstów zatrzymałem się nieco dłużej- Andrzej Horubała – o Kronosie Gombrowicza. Tekst napisany inteligentnie; moja przygoda z Horubałą zakończyła się z jego następnym hagiograficznym tekstem o nijakiej Marii Peszek. Już więcej tekstów tego humanisty nie tknąłem.

Gombrowicza przeczytałem do 1992 roku wszystko co napisał i prawie wszystko napisane o nim.Prócz, wydanego w moim czasie już poza gombrowiczowskim, bodaj w 2013, Kronosa.

Jeśli ktoś obejrzał „Króla Rogera” Karola Szymanowskiego z librettem Jarosława Iwaszkiewicza, przeczytał „Śmierć w Wenecji” Tomasza Manna, a potem obejrzał filmowe adaptacje tej powieści: Benjamina Brittena z rolą Petera Petersa jako profesora Gustava von Aschenbacha, Luchino Viscontiego( tu Tadzio był ładniejszy) z niezapomnianą rolą Dirka Bogarda ;ciekawym jest, iż w roli tej nie wystąpił Helmud Berger znany z jego innych znakomitych filmów:, „Zmierzch Bogów”, „Portret rodzinny we wnętrzu”. Obejrzał „Bachtanki” Hansa Wernera Henzego do libretta Wystana Hugh Audena, czy też „Bachtanki” Klausa Michaela Grubera, przeczytał „Czarne Wzgórze” Bruce'a Chatwina, który też prawdopodobnie przemyśliwał nakręcenie „Śmierci w Wenecji” z reżyserem Jamsem Ivorym, nie musi czytać „Kronosa” Witolda Gombrowicza, jeśli wcześniej przeczytał jego „Transatlantyk” czy „Dzienniki”, aby wiedzieć, iż Witek homoseksualistą był, jak i wszyscy wymienieni tu twórcy.

Dzieła Witolda kilka wątków homoseksualnych zawierają. W debiutanckim zbiorze opowiadań „Bakakaj” znajdziemy opowiadanie „Zdarzenia na brygu Banbury”, w którym główny bohater obserwuje homoseksualne zaloty marynarzy. Z kolei w „Ferdydurke” mowa jest o brataniu się Miętusa z parobkami, będącym czytelną aluzją do kontaktów erotycznych, traktowanych tu przez ziemiańskie wujostwo bohatera jako ekscentryczny pański kaprys, do którego według nich szlachcic ma zupełne prawo. W „Operetce” pojawia się postać ambiwalentnego seksualnie mistrza Fiora, projektanta mody. W „Transatlantyku” pomiędzy karykaturalny wizerunek polskiej tożsamości narodowej na emigracji wpleciona jest homoseksualna fascynacja liberalną „synczyzną" stawiana w opozycji do konserwatywnej i heteroseksualnej ojczyzny. Homoseksualizm typu, dzisiaj byśmy powiedzieli, gejowskiego, uosabia tu postać ekscentrycznego Gonzala. Powieść „Pornografia” jest obrazem Polski lat wojny, w której wali się system tradycyjnej kultury. Na jej miejsce powstaje nowa rzeczywistość, w której starzy i młodzi współpracują, aby zrealizować wspólnie fascynacje podszyte erotyzmem – również homoerotyzmem.
Nie oznacza to jednak wcale możliwości aneksji Witolda przez lobby homoseksualne, choć takie próby były, a po Kronosie intensywniejsze. I upraszczające jak każda próba przechwycenia wielkiego, mimo wszystko, intelektu przez kapłanów ideologii wszelakich – tu gender.

Bezwzględnie: bez Gombrowicza polska literatura byłaby istotnie uboższa. Z pewnego punktu widzenia rzec by można, iż trudno ją sobie bez Witolda wyobrazić, dla mnie zaś mimo pewnych minorum gentium determinant twórczych, pozostawał jednym z istotniejszych polskich pisarzy i chyba moją największą, onegdaj, polską prozatorską miłością, datującą się od końca lat 70- tych – wydawnictwa Paryskiej Kultury i samizdatowej, złogi biblioteczne. Może za połączenie odwagi intelektualnej z odwagą egzystencjalną, jak wówczas uważałem, o którym to związku pięknymi słowy pisał jego wielki admirator Konstanty A. Jeleński. Uczty tak smakowite jak przy Transatlantyku czy Dziennikach nie stanowiły naonczas strawy codziennej.

Lecz na Boga, zapisków „ defekacyjnej” codzienności nie przeznaczonych do druku, dylematów w stylu czy wcześniej wycisnąć szankra na brodzie ( bo widać) czy na przyrodzeniu ( bo uwiera) traktujmy tak jak na to zasługują i nic więcej. Nie przeglądałem Kronosa z abominacją, ale też nic do mego Gombrowicza Kronos nie wniósł.

Post scriptum

1. Jakże inaczej jawi mi dziś się Witold. Dość powiedzieć, że to nie moja aksjologia. Ale błądzenia wieloma drogami nie odrzucam, pozwoliło mi ono na dojście do tej, właściwej, choć za dwadzieścia lat może się okazać, iż to też była jedynie droga do....                                                                                  Ale to truizm.

2. Jeśli uznamy za tworzącą historię pracę szpiega, błazna, pastucha wołów,golibrody, to może i literaturę też można by zmieścić w tym zestawie. Choćby była jedynie, a może właśnie dlatego, propagandą.

	byczeq
	29 września 2020 23:33